Dấu ấn xa hoa trên “bờ vàng”: Những biệt thự đã truyền cảm hứng cho “The Great Gatsby”

Gần một thế kỷ kể từ ngày The Great Gatsby của F. Scott Fitzgerald ra đời, những biệt thự lộng lẫy bên bờ Bắc Long Island, từng là hiện thân của giấc mơ Mỹ xa hoa trong thập niên 1920, vẫn còn để lại dấu tích. Dù phần lớn các dinh thự thời Gilded Age đã biến mất, nhưng một số ít còn lại đủ để kể cho chúng ta nghe câu chuyện về sự giàu có, quyền lực và cả sự phù du của một thời đại không thể lặp lại.

Mùa thu năm 1922, F. Scott Fitzgerald, 26 tuổi, cùng vợ Zelda, chuyển đến sống tại một căn nhà kiểu Địa Trung Hải trên Long Island, New York. Dù chỉ sống ở đây 18 tháng, nhưng trải nghiệm của ông tại vùng Bắc đảo này - nơi được mệnh danh là “Gold Coast” (bờ vàng) - đã gieo mầm cho kiệt tác The Great Gatsby, xuất bản năm 1925.

F. Scott Fitzgerald và vợ ông, Zelda, chuyển đến Long Island, NY năm 1992

Hai ngôi làng giàu có tại đây, Great Neck và Sands Point, lần lượt trở thành hình mẫu cho West Egg (tân phú) và East Egg (thế hệ giàu lâu đời) trong tiểu thuyết. Nơi đây từng là điểm đến mùa hè của giới thượng lưu Mỹ, nơi các chính trị gia, tài phiệt, nghệ sĩ và nhà văn tụ họp giữa những buổi dạ tiệc đầy champagne và âm nhạc jazz.

Bản đồ những dinh thự của giấc mơ Mỹ

1. Ngôi nhà của gia đình Fitzgerald tại Great Neck - Hồi ức khởi nguồn

Không lộng lẫy như biệt thự Gatsby trong tiểu thuyết, căn nhà tại 6 Gateway Drive lại là nơi Fitzgerald viết nên bản thảo đầu tiên. Được xây năm 1918 và bán lần cuối năm 2016 với giá 3 triệu USD, ngôi nhà vẫn đứng đó như một điểm đến hành hương cho người hâm mộ văn học.

Một căn phòng của ngôi nhà theo phong cách trang viên Địa Trung Hải

Chỉ cách vài bước là con phố đã được đổi tên thành “Great Gatsby Way”, nơi nay có những cửa hàng hiện đại như spa thú cưng hay cửa hiệu pickleball biểu tượng cho sự thay đổi thời đại.

2. Beacon Towers - Lâu đài hư ảo trên đỉnh biển

Cách Fitzgerald House 20 phút lái xe về phía Đông Bắc là Sands Point, nơi Beacon Towers từng tọa lạc. Với tháp trung tâm sừng sững và phong cách gothic fantasy, nơi đây được cho là cảm hứng trực tiếp cho dinh thự “như một Hôtel de Ville vùng Normandy” của Gatsby.

Beacon Towers, một dinh thự từng tọa lạc tại Sands Point

Xây dựng năm 1917 bởi nữ tài phiệt Alva Belmont và sau đó thuộc sở hữu của ông trùm truyền thông William Randolph Hearst, tòa lâu đài bị phá dỡ năm 1942. Hiện nay, những phần tường trắng stucco còn sót lại như một lời thì thầm của lịch sử.

3. Hempstead House - Giao lộ giữa di sản và điện ảnh

Nằm trong khu bảo tồn Sands Point Preserve rộng 216 mẫu Anh, Hempstead House là một biệt thự Tudor rộng 50.000 bộ vuông, được xây vào đầu thế kỷ 20 bởi Howard Gould. Sau này thuộc về nhà tài phiệt khai khoáng Daniel Guggenheim, dinh thự này hiện là bối cảnh của nhiều bộ phim như The Gilded Age (HBO Max).

Nội thất của biệt thự mang đậm dấu ấn quý tộc châu Âu, từ trần thư viện chạm khắc chân dung các đại văn hào đến những vườn hoa nhìn ra biển Long Island Sound nơi dễ dàng tưởng tượng ra cảnh Gatsby tổ chức tiệc đêm “trong khu vườn xanh lam đầy lời thì thầm, sâm panh và các vì sao”.

4. Old Westbury Gardens - Biểu tượng tình yêu và tài sản thép

Được hoàn thành năm 1906 bởi nhà công nghiệp John S. Phipps để tặng vợ Margarita Grace, Old Westbury Gardens là dinh thự 23 phòng kiểu Charles II nằm giữa khu vườn chính quy rộng 200 mẫu Anh. Lấy cảm hứng từ điền trang của gia đình Grace ở Anh quốc, biệt thự hiện là bảo tàng và điểm tổ chức hội chợ, hòa nhạc và triển lãm xe cổ.

Không chỉ là cảm hứng cho căn nhà của Daisy Buchanan người tình của Gatsby, biệt thự còn là nền tảng thị giác cho bản dựng của đạo diễn Baz Luhrmann trong phiên bản điện ảnh năm 2013.

5. Oheka Castle - Lâu đài trắng huyền thoại

Cách xa hơn về phía Đông Long Island, Oheka Castle do Otto Hermann Kahn xây dựng vào thập niên 1920 là một trong những dinh thự ấn tượng nhất. Với 127 phòng, giá xây dựng 11 triệu USD thời điểm đó (tương đương 158 triệu USD hiện nay), đây là nơi hội tụ của quyền lực và thẩm mỹ Pháp đương đại.

Sau nhiều thập kỷ sử dụng làm học viện quân sự và rơi vào phá sản, tòa lâu đài được phục hồi năm 1984 với chi phí hơn 40 triệu USD. Hiện là nơi tổ chức đám cưới xa hoa và phim trường cho các loạt phim như Succession, nơi nhân vật Logan Roy chơi trò “Boar on the Floor” gây ám ảnh.

Di sản và thức tỉnh

Vào thời kỳ đỉnh cao, Gold Coast có hơn 2.000 biệt thự trải dài từ Nassau đến Suffolk. Giờ đây, chỉ còn khoảng 500 tồn tại, nhiều trong số đó đã được chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc nằm trong tình trạng trùng tu liên tục.

Theo kiến trúc sư Gary Lawrance người có hơn 800.000 người theo dõi trực tuyến vì các nội dung về biệt thự thời Gilded Age, Fitzgerald đã không lấy nguyên mẫu một căn nhà nào, mà “lấy từng mảnh nhỏ từ nhiều nơi và ghép lại để tạo nên biệt thự Gatsby”.

Từ Oheka Castle nơi từng là “thành trì của ngân hàng New York” đến Old Westbury Gardens nơi tỏa hương wisteria trong ngày đầu xuân, mỗi biệt thự là một nốt nhạc trong bản giao hưởng thời đại của sự xa hoa và hoài bão Mỹ.

shared via nytimes,

5 Công viên quốc gia Canada tuyệt đẹp cho mùa hè này

Khu bảo tồn Công viên quốc gia Pacific Rim ở British Columbia

Trong bối cảnh hệ thống công viên quốc gia Hoa Kỳ đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực và ngân sách, dẫn đến tình trạng quá tải, đóng cửa khu cắm trại và rác thải không được thu gom, thì Canada – quốc gia láng giềng phương Bắc – đang nổi lên như một lựa chọn thay thế đầy hấp dẫn.

Theo ông Guy Thériault, người phát ngôn của Parks Canada – cơ quan quản lý 48 công viên quốc gia Canada – du khách Mỹ là nhóm khách nước ngoài lớn thứ hai sau người Canada tại các công viên nơi đây. Trong năm nay, ông dự báo lượng khách sẽ tăng mạnh do cả yếu tố chính trị lẫn kinh tế.

“Tôi nghĩ năm nay sẽ rất đông, đặc biệt khi người Canada chọn ở lại trong nước để phản đối chính sách thuế quan của Tổng thống Trump và khi đồng USD Canada yếu hơn,” ông Thériault cho biết. (1 USD Mỹ hiện đổi được khoảng 1,38 USD Canada.) Ngoài ra, giá xăng giảm cũng sẽ là cú hích lớn cho thị trường du lịch bằng ô tô.

Dưới đây là 5 công viên quốc gia của Canada được xem là lựa chọn lý tưởng thay thế các điểm đến nổi tiếng ở Mỹ:

1. Thay thế Acadia National Park (Mỹ) - Fundy National Park (New Brunswick)

Nếu bạn yêu thích khung cảnh ven biển như ở Acadia (Maine), nơi đón gần 4 triệu lượt khách mỗi năm, thì Fundy National Park – cách đó khoảng 250 dặm về phía đông bắc – là một viên ngọc ít người biết tới.

Với vé vào cửa chỉ 9 USD Canada (tương đương khoảng 6,5 USD Mỹ), Fundy thu hút khoảng 250.000 lượt khách mỗi năm – bằng một phần nhỏ so với Acadia.

Fundy nằm bên bờ Vịnh Fundy – nơi có thủy triều cao nhất thế giới – nên trải nghiệm mỗi lần đến đều rất khác biệt. Công viên rộng 80 dặm vuông này có hơn 25 thác nước, trong đó Dickson Falls là điểm đến được yêu thích nhờ lối đi bộ chỉ dài hơn 1 dặm qua khe núi xanh mướt. Đặc biệt, Fundy còn là điểm kết thúc của Fundy Footpath – tuyến đường mòn hoang sơ dài 40 dặm dọc theo bờ biển bắt đầu từ Công viên Tỉnh Fundy Trail.

2. Thay thế Glacier National Park (Mỹ) - Waterton Lakes National Park (Alberta)

Nằm ở tây nam tỉnh Alberta, Waterton Lakes có ranh giới liền kề với Glacier (Montana, Mỹ) và cùng tạo nên “Công viên Hòa bình Quốc tế Waterton-Glacier” – biểu tượng cho mối quan hệ hòa bình giữa hai quốc gia từ năm 1932.

Vé vào cửa chỉ 11 USD Canada, và bạn chỉ cần hộ chiếu để đi lại giữa hai công viên.

Dù chỉ bằng 1/8 diện tích của Glacier, nhưng Waterton lại dày đặc các điểm tham quan: từ những dãy núi, đồng cỏ, hồ nước do sông băng tạo nên, đến hơn 250 loài chim, gấu xám, sói và sư tử núi. Làng Waterton, nằm bên hồ Upper Waterton, là trung tâm dịch vụ với khu cắm trại và khoảng 400 phòng khách sạn, trong đó nổi bật là khách sạn Prince of Wales xây từ năm 1927. “Waterton rất gần gũi, đa phần là doanh nghiệp gia đình,” ông Shameer Suleman, Chủ tịch Phòng Thương mại địa phương, chia sẻ.

3. Thay thế Olympic National Park (Mỹ) - Pacific Rim National Park Reserve (British Columbia)

Với rừng mưa nhiệt đới và bờ biển hoang dã, Pacific Rim trên đảo Vancouver là bản sao hoàn hảo của Olympic (Washington). Vé vào cửa chỉ 11 USD Canada. Công viên dài 78 dặm này gồm ba khu vực: Long Beach, West Coast Trail và Broken Group Islands.

Long Beach khu vực dễ tiếp cận nhất trải dài 15 dặm giữa hai thị trấn Tofino và Ucluelet, có đường mòn lát nhựa, thích hợp cho đi bộ, lướt sóng và khám phá hệ sinh thái thủy triều. Những con đường mòn xuyên qua rừng tuyết tùng và linh sam cổ thụ thường được lát gỗ để bảo vệ nền rừng.

Nếu muốn thử thách, bạn có thể khám phá West Coast Trail dài 47 dặm - nơi du khách phải vượt qua hơn 100 hệ thống thang dốc và sông suối nguy hiểm. Với hơn 100 hòn đảo, Broken Group là thiên đường cho chèo thuyền kayak và quan sát động vật biển như cá voi và hải cẩu.

4. Thay thế Rocky Mountain National Park (Mỹ) - Banff National Park (Alberta)

Banff công viên quốc gia đầu tiên của Canada bảo tồn một phần của dãy Rocky Mountains và thu hút đông đảo du khách như “người anh em” ở Colorado.

Dù không yêu cầu đặt vé theo khung giờ như Rocky Mountain, nhưng mùa cao điểm hè tại Banff vẫn rất đông, vì vậy nên đặt phòng hoặc chỗ cắm trại trước. Vé vào cửa là 11 USD Canada. “Tuần cuối tháng 8 là thời điểm tốt nhất để ghé thăm,” bà Leslie Bruce, CEO Banff & Lake Louise Tourism, chia sẻ.

Banff nổi tiếng với hồ nước màu ngọc lam như Lake Louise và Moraine Lake (có thể di chuyển bằng xe buýt Parks Canada, giá 8 đô). Các hoạt động ngoài trời như chèo thuyền, đạp xe, cưỡi ngựa và leo núi đều rất phổ biến. Ngoài ra, công viên còn khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng, với hệ thống Roam Public Transit tiện lợi cho việc di chuyển đến các điểm dừng chân.

5. Thay thế Wrangell-St. Elias National Park (Mỹ) – Kluane National Park and Reserve (Yukon)

Nằm liền kề Wrangell-St. Elias (Alaska), Kluane cùng tạo nên khu vực băng tuyết không cực lớn nhất thế giới, với những đỉnh núi tuyết trắng và sông băng kỳ vĩ. Cùng với các công viên liền kề ở Alaska và British Columbia, Kluane được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.

Dù địa điểm xa xôi, nhưng bạn vẫn có thể tiếp cận Kluane bằng tuyến đường lịch sử Alaska Highway hoặc Haines Highway (dài 44 dặm), với những khung cảnh ngoạn mục. Công viên không thu vé vào cửa cho khách trong ngày.

Từ trung tâm Thechal Dhal ở phía bắc, du khách có thể đi bộ theo Sheep Creek Trail dài 6 dặm để ngắm sông băng Kaskawulsh. Hồ Kathleen - cách Haines Junction khoảng 15 dặm – có các đường mòn dễ và khó, khu cắm trại và cả lều gỗ tiện nghi gọi là oTENTiks (giá thuê 133,25 USD/đêm). Haines Junction là trung tâm thương mại gần công viên, nơi du khách có thể tìm thấy trung tâm thông tin, nhà nghỉ và dịch vụ như câu cá, đi bộ đường dài và ngắm cảnh bằng máy bay.

shared via nytimes, 

Marseille – Thành phố cảng nổi loạn "gây sốt" giới trẻ châu Âu

Marseille thành phố cảng lớn thứ hai nước Pháp không chỉ là điểm đến của những cơn gió Địa Trung Hải quyến rũ hay hải sản tươi rói, mà còn là nơi giao thoa văn hóa sâu sắc và nhịp sống phóng khoáng đầy năng lượng. Với làn sóng nhập cư từ Bắc Phi, Ý và đảo Corsica, Marseille mang trong mình sự hoang dại, đa sắc, và nay đang trở thành “thỏi nam châm” mới cho giới trẻ châu Âu tìm kiếm một cuộc sống dễ thở hơn. Giá cả sinh hoạt rẻ, thiên nhiên bao quanh, đường bay mới mở liên tục – Marseille như một Paris phóng túng bên bờ biển.

Lịch trình 48 giờ khám phá Marseille

Thứ Sáu

16:00 – Friche la Belle de Mai: Không gian văn hóa khổng lồ giữa lòng thành phố

Khởi đầu chuyến khám phá tại Friche la Belle de Mai – nhà máy thuốc lá cũ rộng hơn 46.000 m², giờ là trung tâm văn hóa sôi động: triển lãm nghệ thuật, chợ nông sản, sân trượt ván, sân bóng rổ, vườn cộng đồng. Trên mái nhà còn có nhà hàng và khu vui chơi nhìn ra ga chính. Vào mùa hè, nơi đây tổ chức Festival Le Bon Air (6–8/6, vé từ 36 euro). Vào cửa miễn phí.

Chợ nông sản bên ngoài La Friche la Belle de Mai

18:30 – Ivresse La Cave: Bar rượu tự nhiên phong cách Đông Âu

Chỉ cách đó vài bước chân, bạn sẽ đến Ivresse La Cave – bar rượu nhỏ xinh với ánh nến lung linh. Chủ quán là hai chàng trai trẻ, chơi nhạc “Tainted Love” khi mở rượu vang tự nhiên từ Trung và Đông Âu. Thực đơn nhỏ nhưng chất: nấm lion’s mane nấu miso, dưa chuột nạo rưới xì dầu và hạt kiều mạch, ô liu Sicilian, cá cơm Cetara… Giá từ 4–18 euro cho món ăn, 5–8 euro/ly rượu. Không nhận đặt chỗ, cứ đến là thưởng thức.

20:00 – Atelier Renata: Bữa tối bí mật đậm chất Ý

Ẩn mình trong tòa nhà dân cư, Atelier Renata mở cửa với một buổi tối duy nhất, không menu. Không gian như phòng khách cổ điển của một người bà sành điệu, đèn nến và ảnh gia đình phủ kín. Đầu bếp Erika Blu, đặt tên quán theo bà ngoại mình, phục vụ món Ý sáng tạo: súp stracciatella truffle mùa đông, cá ngừ sống sốt chanh mùa hè, mỳ sốt thịt trắng nấu với bao tử bò. Bữa ăn giá 60 euro, chưa gồm đồ uống. Cần đặt trước.

Thứ Bảy

9:00 – Khám phá “bao tử của Marseille”

Bắt đầu ngày mới với chiếc bánh pastilla gà ngọt nhẹ (3 euro) tại tiệm bánh O’Coin Gourmand, rồi sang quán Bar de l’Est thưởng thức café crème (2 euro) ngắm khu Marché de Noailles khu chợ dân sinh náo nhiệt nhất Marseille. Người mua kéo xe chở rau củ, người bán hô giá liên tục. Mùi cá, thịt, gia vị Bắc Phi quấn quýt khắp nơi. Đừng quên thử pizza tại Pizza Charly, mở cửa từ năm 1962.

10:00 – Mua sắm qua ba làn sóng lịch sử

Đi dọc Rue d’Aubagne, bạn sẽ đi qua ba “lớp” văn hóa của thành phố. Maison Empereur - cửa hàng đồ gia dụng lâu đời nhất Pháp (từ 1827), Le Père Blaize - tiệm thảo dược thế hệ thứ sáu. Sau đó là làn sóng nhập cư Bắc Phi với các cửa hàng như Jiji La Palme d’Or (thảm Berber, giỏ, đèn). Hiện đại hơn là Épicerie l’Idéal (bán chanh muối 12 euro, harissa hoa hồng 18 euro) và tiệm đồ cổ Joli Rouge.

12:00 – Ăn trưa món Comores lạ miệng

Ghé Douceur Piquante, nhà hàng nhỏ với tường sơn vàng rực, chuyên món ăn đảo Comores. Đầu bếp Nadjatie Bacar vừa nấu vừa hát, tạo không gian ấm cúng. Menu chỉ có vài món, ví dụ như madaba (thịt bò, lá sắn, nước cốt dừa) hay cá nướng nguyên con kèm rau. Giá dao động 11–16 euro. Nên đặt bàn trước.

14:30 – Dạo chơi đến pháo đài thế kỷ 17

Tản bộ theo Quai de Rive Neuve, bạn sẽ thấy Fort St.-Nicolas – pháo đài được xây bởi vua Louis XIV để trấn áp người dân nếu nổi loạn. Sau hàng thế kỷ đóng cửa, nơi đây đã mở lại từ mùa xuân 2024, ban đêm hóa thành club techno, ban ngày có workshop điêu khắc, concert, escape game cho trẻ (vé 10 euro trẻ em, 15 euro người lớn). Có quán nước La Guinguette du Fort bán chanh tươi (4 euro) và rượu (4.5 euro). Vào cửa miễn phí.

17:00 – Ngắm toàn cảnh Marseille từ trên cao

Leo dốc hoặc đi xe bus (1.70 euro) đến Notre-Dame de la Garde nhà thờ trên đồi với tượng Đức Mẹ mạ vàng bế Chúa Hài Đồng. Từ sân thượng có thể ngắm toàn cảnh thành phố, Địa Trung Hải, và những mái nhà Provence xếp lớp. Bên trong là khảm mosaic tuyệt đẹp, tranh thuyền, và các phao cứu hộ do thủy thủ dâng tặng. Công trình đang được phục hồi, dự kiến hoàn thành cuối năm. Vào cửa miễn phí.

19:00 – Pizza ngon “chuẩn Marseille”

Nếu chưa ăn pizza thì chưa đến Marseille! Ghé Pizzeria La Bonne Mère, nơi pizza mang phong cách pha trộn Napoli - Roma - Marseille. Món nổi bật là pizza cá cơm (14 euro) phủ nước sốt cà chua tỏi, ô liu Taggiasca và pesto tự làm. Quán thuộc gia đình nhập cư Ý từ đầu thế kỷ 20. Nên đặt trước.

21:00 – Bar-hop thả ga tại Cours Julien

Đi taxi đến Cours Julien thiên đường nightlife. Quán Planète Livre Marseille la Passerelle rẻ vui, rượu vang chỉ 3 euro. Labo’n Heure có cocktail rượu rum Cihuatán và gin ngâm tảo (cocktail từ 7-16 euro). Cuối cùng là Le Champ de Mars – quán lâu đời hơn 100 năm, bán tequila 2.50 euro, chơi bi lắc và quẩy tới bến.

Fontaine des Danaïdes, trong khu Réformés, là nơi gặp gỡ quen thuộc của người dân địa phương

Chủ Nhật

10:00 – Nghỉ ngơi bên vịnh Counterfeit Money

Lấy cappuccino (3.80 euro) và bánh tại Boujou Coffee, rồi đi bộ xuống vịnh Anse de la Fausse Monnaie – nơi nước biển xanh trong dưới cầu cạn. Có truyền thuyết nơi đây từng phát hiện tiền giả hoặc là nơi từng xảy ra các vụ ám sát hoàng gia. Giờ là điểm tắm biển và tắm nắng lý tưởng.

12:00 – Thưởng thức bouillabaisse truyền thống tại cảng cá

Đi dọc bờ biển đến Vallon des Auffes, làng chài với nhà gỗ đầy sắc màu và thuyền neo dưới cầu vòm. Ăn trưa tại Chez Fonfon – nhà hàng 73 năm tuổi nổi tiếng với bouillabaisse – món súp cá trứ danh (65 euro/người) kèm nước sốt rouille tỏi cực mạnh. Nên đặt bàn trước.

shared via nytimes,

Taylor Swift mua lại quyền sở hữu 6 album đầu tay: Hành trình giành lại “đời mình” từ tay các nhà đầu tư

Vào thứ Sáu, Taylor Swift cho biết chuyến lưu diễn Eras phá kỷ lục của cô đã giúp cô có được bản quyền cho sáu album đầu tiên của mình. Ảnh: Jennifer Gauthier/Reuters

Taylor Swift – biểu tượng nhạc pop toàn cầu – vừa chính thức mua lại bản quyền gốc (master recordings) của 6 album đầu tiên trong sự nghiệp từ quỹ đầu tư Shamrock Capital. Đây là dấu mốc chốt lại hành trình kéo dài 5 năm, bắt đầu từ năm 2019 khi toàn bộ danh mục âm nhạc đầu tay của cô bị bán cho quản lý âm nhạc Scooter Braun – người mà Swift từng công khai mâu thuẫn – như một phần trong thương vụ trị giá khoảng 300 triệu USD để thâu tóm hãng thu âm Big Machine.

Năm 2020, Braun tiếp tục bán lại bản quyền các album này cho Shamrock Capital (quỹ được sáng lập bởi cháu trai của Walt Disney), với giá được cho là hơn 300 triệu USD. Tuy nhiên, Swift từ chối hợp tác với Shamrock do Braun vẫn có quyền thu lợi từ các bản ghi âm, và quyết định theo đuổi một hướng đi chưa từng có: thu âm lại toàn bộ các album đó dưới tên gọi “Taylor’s Version” – một cách để giành lại quyền kiểm soát và giá trị từ chính tác phẩm của mình.

Đến nay, Taylor đã phát hành lại các album Fearless, Red, Speak Now và 1989 – tất cả đều mang lại thành công vang dội. Đặc biệt, 1989 (Taylor’s Version) đạt doanh số mở màn hơn 1.653.000 bản tại Mỹ, vượt cả bản gốc và trở thành tuần ra mắt lớn nhất trong sự nghiệp cô – trước khi bị soán ngôi bởi The Tortured Poets Department phát hành năm ngoái.

Trong thông báo mới nhất trên website, Taylor chia sẻ: “Tôi không thể diễn tả hết lòng biết ơn với các bạn – những người đã giúp tôi đoàn tụ với những tác phẩm tôi đã dành cả thanh xuân để tạo ra, nhưng chưa từng thực sự sở hữu cho đến hôm nay.” Cô khẳng định hiện đã nắm giữ toàn quyền với các video âm nhạc, phim tài liệu tour diễn, ảnh bìa, tư liệu hậu trường và cả những ca khúc chưa phát hành.

Swift cũng cập nhật rằng album đầu tay Taylor Swift đã được thu âm lại xong và cô “rất hài lòng với âm thanh mới”. Trong khi đó, Reputation – album có phần u tối và gai góc hơn – đang tạm dừng vì mang tính cá nhân quá cao khiến cô nhiều lần bối rối khi cố gắng làm lại. Hiện vẫn chưa có kế hoạch phát hành chính thức cho hai album này.

Đằng sau thương vụ này không chỉ là câu chuyện bản quyền mà còn là bài học quản trị sáng tạo. Trong ngành công nghiệp âm nhạc, nghệ sĩ thường không sở hữu bản quyền master – điều khiến họ mất quyền quyết định khi ca khúc được dùng cho quảng cáo, phim ảnh hay trò chơi. Swift là một trong những hiếm hoi dám đi ngược dòng: Từ chối gia hạn hợp đồng cũ để “đổi lấy từng album một”, chấp nhận rủi ro tài chính để tái tạo lại toàn bộ kho nhạc từ đầu.

Thành công rực rỡ của các bản “Taylor’s Version” và đặc biệt là Eras Tour – tour diễn có doanh thu hơn 2 tỷ USD sau 149 đêm diễn – là minh chứng cho năng lực tái định vị thương hiệu cá nhân, cũng như lòng trung thành của người hâm mộ. Chính cú hích từ tour diễn này đã giúp cô có đủ nguồn lực để mua lại chính những gì từng bị tước khỏi tay mình.

Đây không chỉ là chuyện giải trí, mà còn là bài học về quyền sở hữu trí tuệ, sự kiên định chiến lược, và sức mạnh của thương hiệu cá nhân khi được đầu tư bài bản và bảo vệ đến cùng. Một “case study” đáng giá cho bất kỳ ai đang tìm cách kiểm soát lại giá trị mà mình tạo ra.

shared via nytimes,

Mùa hè ở Ý: nơi mỗi kỳ nghỉ là một tác phẩm nghệ thuật

Biệt thự sang trọng ở Tuscany

Nếu bạn đang mơ về một kỳ nghỉ mang đậm chất la dolce vita (cuộc sống ngọt ngào) tại Ý thì hè này chính là thời điểm lý tưởng. Từ những khách sạn boutique trong các tòa nhà cổ kính cho đến biệt thự sang trọng giữa vùng rượu vang Tuscany, hàng loạt điểm đến mới và vừa được trùng tu đang chờ đón bạn – dù ngân sách chỉ khoảng 2 triệu đồng/đêm hay lên đến gần 50 triệu. Dưới đây là 5 gợi ý hấp dẫn:

1. Pensione America – Forte dei Marmi, Lucca

• Giá từ: 1.600 euro/đêm (~43 triệu VNĐ)
• Số phòng: 18
• Phong cách: Người lớn, nghỉ dưỡng ven biển

Pensione America

Từng là biệt thự vùng Tuscan từ những năm 1920 rồi thành nhà trọ (pensione), Pensione America giờ đây là chốn nghỉ dưỡng cao cấp bên bờ biển Liguria. Chỉ dành cho người lớn, khách sạn gồm 18 phòng và suite có sân hiên riêng, nội thất mây tre, sản phẩm chăm sóc từ thương hiệu lâu đời Officina Profumo-Farmaceutica di Santa Maria Novella.

Điểm nhấn là căn biệt thự hai tầng riêng biệt La Villetta có vườn và hồ bơi riêng. Ngoài ra còn có sân tennis, hồ bơi lát gạch Sicily và xe đạp miễn phí. Thực đơn nhà hàng đầy chất biển với món như spaghetti nghêu, ravioli hải sản, hay trứng sốt cà chua vào buổi sáng.

2. La Roqqa – Porto Ercole, Grosseto

• Giá từ: 380 euro/đêm (~10,2 triệu VNĐ)
• Số phòng: 50
• Phong cách: Boutique hotel, thiết kế Ý thập niên 60-70

Sau ba năm trùng tu, La Roqqa nay trở thành điểm đến sang trọng ven cảng Porto Ercole, cách Rome khoảng 1,5–2 giờ lái xe. Phòng nghỉ mang phong cách tối giản, màu sắc nhẹ nhàng, tất cả đều có ban công nhìn ra biển hoặc đồi.

Bạn có thể thư giãn tại bãi biển Isolotto Beach Club, đi bộ, đạp xe, cưỡi ngựa, hoặc thư giãn trong phòng xông hơi và spa. Nhà hàng Scirocco phục vụ món Tuscan đậm vị như gnudi ricotta, sốt cacio e pepe và chanh lên men. Bar trên mái có cocktail lấy cảm hứng từ tranh Caravaggio.

3. Palazzo Zimara – Lecce

• Giá từ: 240 euro/đêm (~6,5 triệu VNĐ)
• Số phòng: 18
• Phong cách: Boutique cổ điển pha hiện đại

Nằm giữa trung tâm thành phố Baroque Lecce (vùng Puglia), khách sạn tọa lạc trong một dinh thự bằng đá vôi từ năm 1557. Sau 4 năm trùng tu, Palazzo Zimara kết hợp trần vòm cao, tường đá nguyên bản với nội thất đương đại và cửa gỗ thế kỷ 18.

Lecce

Phòng Suite Zimara rộng hơn 100m² có ban công, 2 phòng tắm, hammam, bồn Jacuzzi và lò sưởi. Buổi sáng, bạn có thể thưởng thức cà phê đá caffè leccese cùng bánh ngọt và phô mai địa phương. Buổi tối là thời gian lý tưởng để nhâm nhi rượu vang tại Radino Wine Bistro.

4. The Social Hub – Rome

• Giá từ: 90 euro/đêm (~2,4 triệu VNĐ)
• Số phòng: 396
• Phong cách: Hiện đại, năng động, lý tưởng cho dân công sở

Nằm gần ga Termini trong khu San Lorenzo sôi động, The Social Hub là khách sạn hiện đại kết hợp không gian làm việc, tổ chức sự kiện và sắp có thêm công viên công cộng. Với mức giá phải chăng, nơi đây lý tưởng cho những chuyến công tác kết hợp nghỉ ngơi.

Phòng nghỉ có bàn làm việc, thiết kế tối giản. Bạn có thể tham gia lớp yoga, workshop miễn phí; ăn porchetta thỏ hoặc fettuccine bơ xông khói tại nhà hàng; hay thưởng thức pizza tại Berberè Pizzeria. Sắp tới khách sạn sẽ khai trương hồ bơi và quầy bar trên tầng thượng cùng phòng gym 24/7. Với khách ở dài ngày (hơn 14 đêm), có thể thuê studio hoặc căn hộ có bếp và dọn phòng hàng tuần.

5. A&K Private Estates: The Chianti Collection – vùng Chianti

• Giá từ: 55.000 USD/tuần (~1,38 tỷ VNĐ, khoảng 786 USD/đêm/người nếu chia cho 10 người)
• Phong cách: Biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp

Nếu bạn muốn “sống như quý tộc” giữa vùng rượu vang nổi tiếng của Tuscany, bộ sưu tập 5 biệt thự mới của Abercrombie & Kent là lựa chọn hoàn hảo. Các biệt thự có từ 5 đến 10 phòng ngủ, hồ bơi, phòng gym, nhà bếp ngoài trời, hầm rượu, dịch vụ đầu bếp riêng và chăm sóc tận nơi.

Gói dịch vụ bao gồm: đưa đón sân bay riêng, một két rượu Tuscan, hamper thực phẩm địa phương, lớp học nấu ăn với đầu bếp Ý, buổi chụp ảnh chuyên nghiệp, tiệc chào mừng và chia tay. Đặc biệt, hiện các biệt thự đang giảm giá 20%.

Một vài lựa chọn nổi bật:

• Villa Pianvecchio: 5 phòng, $55.000/tuần
• Villa Castiglioni: 6 phòng, từ $65.000
• Villa Il Santo & Villa Tavernaccia: 8 phòng, từ $70.000 và $90.000
• Il Cellese: 10 phòng, từ $90.000

shared via nytimes,

36 giờ ở Annapolis, Maryland: Vẻ đẹp cổ kính bên vịnh Chesapeake

Đi thuyền trên Spa Creek lúc hoàng hôn. Con lạch chảy qua Annapolis và vào Chesapeake tại cửa sông Severn

Với dân số chỉ khoảng 40.000 người, Annapolis – thủ phủ bang Maryland – là một thành phố nhỏ nhưng có lịch sử phong phú, vị thế quân sự đáng nể và danh tiếng toàn cầu về đua thuyền buồm. Đây từng là nơi dừng chân của những người Thanh giáo vào năm 1649, và hiện nay là địa bàn hoạt động của các chính trị gia bang Maryland, thủy thủ, thợ đóng thuyền, học viên Học viện Hải quân Hoa Kỳ và vô số du khách.

Ngày Thứ Sáu: Khởi động nhẹ nhàng

4:00 chiều – Tham quan “Ego Alley”

Hãy bắt đầu hành trình tại cuối phố Main, nơi có “Ego Alley” – một con kênh nhỏ nơi tàu thuyền đậu sát lề đường, tạo cảm giác gần gũi giữa người và biển. Đừng bỏ qua bức tượng nhà văn Alex Haley đang kể chuyện cho trẻ em – một tác phẩm nghệ thuật vừa tri ân văn hóa, vừa nhắc nhớ quá khứ buôn bán nô lệ tại đây. Sau đó, ghé tiệm kem Storm Bros. – biểu tượng ẩm thực địa phương, nơi bạn vừa ăn kem vừa ngắm thuyền buồm lướt qua.

5:00 chiều – Du ngoạn vịnh bằng tàu Harbor Queen

Chuyến đi kéo dài 40 phút trên chiếc Harbor Queen (25 USD/người lớn, 10 USD/trẻ em) sẽ đưa bạn khám phá các dòng nước quanh thành phố như Spa Creek, sông Severn và cầu Chesapeake Bay dài 6,4 km. Bạn còn có thể thấy những con tàu chở hàng khổng lồ đang neo đậu, chờ cập cảng Baltimore cách đó 48 km về phía bắc.

7:00 tối – Ăn tối ở Eastport

Bắt taxi nước (4 USD) qua cầu Spa Creek đến Eastport và ghé quán Davis’ Pub để thưởng thức bia địa phương và bánh quy mềm với sốt cua trứ danh. Đừng quên thử Boatyard Bar & Grill – nơi bán tới 100.000 bánh cua mỗi năm. Mức giá: burger 19 USD, cua nướng hoặc cá kiếm 36 USD. Nếu thích không gian sang trọng hơn, hãy đặt bàn tại O’Learys Seafood: tôm với bột ngô (36 USD), sò điệp (46 USD), hoặc combo cá vược Maryland chiên giòn và bánh cua (46 USD).

9:00 tối – Nightcap ven biển

Quay lại trung tâm bằng taxi nước, bạn có thể thưởng thức cocktail ở Choptank – quán bar có view đẹp nhìn ra Ego Alley. Nếu là người yêu whiskey, đừng bỏ qua Dry 85 với hơn 60 loại bourbon và số lượng tương đương các loại rye. Một lựa chọn sôi động hơn là Fox’s Den – quán bar dưới tầng hầm ẩn sau một cánh cửa hẹp trên phố Main.

Ngày Thứ Bảy: Văn hóa, lịch sử và buồm

9:00 sáng – Bữa sáng tại Chick & Ruth’s Delly

Quán ăn kỳ lạ này tồn tại hơn 60 năm, nổi tiếng bởi những món ăn đặt tên theo chính trị gia – kể cả người từng ngồi tù. Vào khoảng 9:30 sáng, toàn bộ quán sẽ cùng đọc lời tuyên thệ trung thành. Hãy thử bữa sáng đơn giản hoặc phá cách với bánh cua ăn kèm bánh waffle (30 USD). Không đặt bàn trước, nên bạn sẽ phải xếp hàng.

11:00 sáng – Tham quan Tòa nhà Quốc hội Maryland

Vào cửa miễn phí (xuất trình ID), nơi đây là nơi George Washington từ chức tổng tư lệnh quân đội, khẳng định nguyên tắc kiểm soát dân sự với quân đội. Điểm thú vị: mái vòm lớn nhất nước Mỹ được ghép hoàn toàn bằng chốt gỗ. Dưới sàn đá còn có hóa thạch ốc sên cổ đại. Sau đó, ghé Bảo tàng Banneker-Douglass-Tubman – nơi tôn vinh lịch sử người Mỹ gốc Phi với các tác phẩm nghệ thuật của nghệ sĩ đa phương tiện Jabari Jefferson.

1:30 chiều – Ra khơi trên thuyền buồm Woodwind

Không đến thủ đô đua buồm của Mỹ mà không lên thuyền thì thật thiếu sót. Hãy lên chiếc Woodwind dài 74 foot (23m), sức chứa 48 người, để đi ra Vịnh Chesapeake (giá vé thứ Bảy: 79,65 USD, Chủ Nhật: 75,25 USD). Lịch trình phụ thuộc vào hướng gió, có thể đi qua cầu Chesapeake Bay hoặc ngọn hải đăng Thomas Point 150 năm tuổi. Bạn có thể phụ thuyền trưởng kéo buồm và học vài kỹ thuật cơ bản như "tacking" và "jibing".

4:00 chiều – Tham quan Học viện Hải quân Hoa Kỳ

Chỉ cách bến tàu vài phút đi bộ, bạn có thể vào cổng miễn phí (xuất trình ID), ghé thăm trung tâm du khách, Bảo tàng Preble Hall và nhà nguyện chính – nơi an nghỉ của huyền thoại hải quân John Paul Jones. Dù không còn bắt buộc đi lễ, nhưng nhà nguyện vẫn là nơi yên bình, với khung kính màu mô tả hai ngư dân Peter và Andrew đang vá lưới.

6:00 tối – Ăn tối kiểu hải sản hiện đại

Lên xe buýt miễn phí (màu tím-hồng) dọc West Street đến Sailor Oyster Bar để thưởng thức hàu sống và cá hun khói. Sau đó, đi bộ vài bước tới Leo Annapolis – nhà hàng do Brian và Hilarey Leonard mở cách đây 2 năm, chuyên dùng nguyên liệu địa phương: hàu nướng phô mai (27 USD), gnocchi ricotta (27 USD), steak coulotte (36 USD), salad củ dền (17 USD) và cocktail bourbon “Best Days of Our Lives” (14 USD). Nên đặt bàn trước.

9:00 tối – Âm nhạc và giải trí

Quay lại trung tâm (có thể đi bộ vì là đường dốc xuống). Nếu bạn thích không gian nhẹ nhàng, hãy ghé 49 West để nhâm nhi cà phê và nghe nhạc acoustic. Muốn sôi động hơn? Stan & Joe’s Saloon có nhạc sống miễn phí từ 9:45 tối. Hoặc ghé Rams Head on Stage – lịch diễn hè 2025 có các ban nhạc như Smithereens, Orleans, và các nhóm tribute cho Steely Dan và Billy Joel. Dù không xem show, bạn vẫn có thể thư giãn tại quán bar lớn liền kề.

Các thành viên của Hội sử gia Annapolis Living tham gia “Bữa tiệc ngoài vườn với gia tộc Pacas”, một hoạt động tái hiện tại Nhà và Vườn William Paca

Chủ Nhật: Văn hóa và mua sắm

10:00 sáng – Thăm dinh thự William Paca

William Paca – người ký Tuyên ngôn Độc lập và từng là thống đốc Maryland – đã giúp thiết kế ngôi nhà từ những năm 1760. Hiện là Di tích Lịch sử Quốc gia, nơi đây tái hiện sinh hoạt của giới thượng lưu, thợ thủ công và người nô lệ. Vườn rộng 2 mẫu Anh với cầu gỗ, ao cá hình con cá và ngôi nhà mùa hè hai tầng. Vé tham quan cả nhà và vườn: 12 USD/người lớn, 7 USD/trẻ em; chỉ vườn: 5 USD.

11:30 sáng – Mua sắm dọc Main Street

Sau khi đã đi dọc phố chính vài lần, giờ là lúc khám phá các cửa hàng. Từ đồ hải sản, quần áo, đồ trang trí cho tới... mũ. Hats in the Belfry tồn tại suốt 46 năm, nổi bật với các mẫu mũ Ý. Phòng tranh McBride Gallery đã 40 năm bán tranh, điêu khắc, nhiều trong số đó lấy cảm hứng từ cảnh biển. Bạn cũng có thể ghé Annapolis Pottery (40 State Circle) để tìm các món gốm in hình cua, sò và các sinh vật Vịnh Chesapeake.

shared via nytimes,

36 giờ ở Santa Fe - Hành trình nghệ thuật, ẩm thực và thiên nhiên

Nếu bạn đang tìm kiếm một điểm đến nghệ thuật đậm chất vùng Tây Nam nước Mỹ, với thời tiết nắng ấm, không quá đông đúc như mùa lễ hội hè nhưng vẫn đầy sức sống - thì mùa xuân tại Santa Fe, bang New Mexico, chính là lựa chọn lý tưởng. Thành phố chỉ khoảng 90.000 dân, nhưng sở hữu một "di sản khổng lồ" về văn hóa và nghệ thuật: bảo tàng, phòng tranh, nhà hát và các tổ chức nghệ thuật đủ để bạn không thể khám phá hết chỉ trong cuối tuần.

Thứ Sáu: Nghệ thuật, ẩm thực và bia thủ công

3:30 chiều – Chạm vào linh hồn vùng cao nguyên tại bảo tàng Georgia O’Keeffe

Vé vào cửa: $22. Bạn sẽ hiểu vì sao họa sĩ Georgia O’Keeffe lại say mê vùng đất này. Sau đó, hãy đi bộ ra quảng trường Santa Fe Plaza, trái tim của thành phố, nơi bạn sẽ bắt gặp Palace of the Governors – tòa nhà adobe từ thế kỷ 17. Dưới hàng hiên dài, những nghệ nhân bản địa bày bán trang sức thủ công, dệt may, đồ khảm ngọc lam – món quà lưu niệm mang đậm tinh thần New Mexico.

6:00 chiều – Ăn tối tại Tesuque Village Market

Cách trung tâm 10 phút lái xe, nhà hàng kiêm quán bar này nổi bật với tranh tường phong cách street-art của phụ nữ bản địa. Bắt đầu với chips & roasted salsa ($11), rồi gọi món “combo platter” gồm enchilada phô mai, taco carne adovada, tamale, cơm tequila-lime và đậu pinto – tất cả phủ ngập sốt ớt đỏ, xanh hoặc “Christmas” (cả hai!) – chỉ $21.

8:00 tối – Thưởng bia thủ công

Tại Rowley Farmhouse Ales, bạn sẽ thấy các loại bia chua lên men hoang dã, bia theo phong cách châu Âu như Amber Is the Color (doppelbock pha ớt habanero) hay Fields of Rye (saison lúa mạch mờ). Giá sampler từ $2/cốc. Sau đó, ghé Second Street Brewery’s Rufina Taproom để thưởng thức 2920 IPA ($6.50) giữa âm nhạc dân gian và jazz sống động.

Thứ Bảy: Leo núi, ăn taco và say mê phòng tranh

7:00 sáng – Dạo bước trên dãy Sangre de Cristo

Hệ thống đường mòn Dale Ball Trails dài 24 dặm nằm phía đông trung tâm. Nếu bạn chưa quen độ cao (trên 7.000 feet), hãy thử đường mòn tự nhiên 1.25 dặm quanh khu bảo tồn Santa Fe Canyon. Dân trekking chuyên nghiệp có thể thử leo Picacho Peak (3.7 dặm) – dốc cao nhưng cảnh ngoạn mục.

9:00 sáng – Bữa sáng ngọt ngào ở Bread Shop

Trên phố Lena Street, tiệm bánh Bread Shop nổi tiếng với bánh mì sourdough, đặc biệt là món frangipane toast ($4.75): bánh focaccia phủ mâm xôi và kem hạnh nhân. Sau đó, ghé Iconik Coffee Roasters bên cạnh để thử horchata latte ($6) – cà phê vị quế nhẹ, ngọt ngào.

10:00 sáng – Nghệ thuật tại khu Railyard

Khu vực này hiện đại và sôi động với chợ nông sản, phòng tranh và công viên. Ghé Vladem Contemporary (mở 2023, vé $12, gồm cả bảo tàng mẹ), nơi trưng bày các tác phẩm của Agnes Martin và Emmi Whitehorse. Hoặc đến SITE Santa Fe, nơi miễn phí vé vào và tập trung vào nghệ thuật đương đại bản địa.

Một du khách đến Santa Fe đang xem đồ trang sức thủ công tại Living Threads Studio trên phố Lena

12:00 trưa – Tacos từ đầu bếp James Beard

Đừng bỏ qua xe thức ăn El Chile Toreado của gia đình Medina – nằm trong top bán chạy và từng vào bán kết giải James Beard 2023. Một phần 4 tacos chỉ $13, với các loại như carnitas, barbacoa hay al pastor rưới sốt jalapeño-cilantro nổi tiếng.

1:30 chiều – Dạo chơi Canyon Road

Đây là “phố phòng tranh” của Santa Fe, dài nửa dặm với hơn 100 gallery. Dừng lại ở Smoke the Moon (mở 2022) để xem nghệ sĩ mới nổi, rồi ghé Raymond Nordwall Gallery – nơi bạn có thể gặp họa sĩ gốc bản địa đang làm việc tại xưởng. Cuối cùng, mua sắm ở Desert Moss Vintage: từ áo suede tua rua, thắt lưng bạc đến bốt cowboy đậm chất Tây Nam.

3:30 chiều – Thăm bảo tàng dân gian trên Museum Hill

Khu Museum Hill có 4 bảo tàng + vườn thực vật. Nếu chỉ chọn 1, hãy đến Museum of International Folk Art (vé $12, trẻ em dưới 16 tuổi miễn phí). Hơn 10.000 hiện vật, mô hình thu nhỏ từ khắp thế giới như làng Pueblo tí hon, đấu bò Tây Ban Nha, biệt thự Ý... Hiện có triển lãm nghệ thuật từ người bị giam giữ (đến 2/9) và sắp tới là hồi cố của nghệ nhân Policarpio Valencia (từ 8/6).

6:00 chiều – Ăn tối cùng mezcal và chile

Tại Paloma, hãy bắt đầu bằng ly mezcal (giá từ $7) hoặc cocktail Paloma với soda Jarritos ($12), đi kèm món ceviche cá Baja ($18) hay tacos cá giòn với bắp cải jalapeño ($20). Còn muốn trải nghiệm kiểu truyền thống hơn? Hãy đến Tomasita’s – nhà hàng gia đình nổi tiếng. Gọi một ly margarita đông lạnh với tequila reposado ($9), rồi thưởng thức món chile rellenos ($16.95) với ớt nhồi phô mai chiên giòn, ăn cùng đậu nghiền, sốt xanh và bánh sopaipillas rưới mật ong New Mexico.

Ớt chuông nhiều màu sắc có sẵn tại Nông trại Gonzales ở Chợ nông sản Santa Fe thuộc quận Railyard

8:00 tối – Đi xem phim nghệ thuật hoặc ngắm hoàng hôn

Nếu thích nghệ thuật thứ bảy, ghé Center for Contemporary Arts Santa Fe (vé $14) với phim độc lập, tài liệu và phim nước ngoài. Nếu không, hãy đi bộ lên Cross of the Martyrs, nơi ngắm toàn cảnh hoàng hôn huyền ảo phía sau dãy núi trong không khí khô cao nguyên.

Chủ Nhật: Cà phê sáng và khám phá di tích cổ

10:00 sáng – Cà phê sáng địa phương

Tại Betterday Coffee, một quán giản dị nhưng đông đúc trong trung tâm thương mại phía tây thành phố. Bạn sẽ thấy các gia đình, nghệ sĩ, dân địa phương trò chuyện sôi nổi. Một ly cà phê đen nhỏ $2.50 và burrito sáng ($8.99) với trứng, khoai chiên, phô mai và ớt – đủ để bắt đầu ngày mới đúng điệu New Mexico.

12:00 trưa – Thám hiểm vết tích tổ tiên tại Bandelier

Cách Santa Fe khoảng 1 giờ lái xe, Bandelier National Monument (vé $25/xe) là khu bảo tồn 33.000 mẫu Anh, với hàng ngàn dấu tích nhà cổ của người Ancestral Puebloans (1150–1550). Dọc theo đường mòn Pueblo Loop dài 1.4 dặm, bạn sẽ thấy các công trình nhà họp, khắc đá, nhà nhiều tầng được đục vào vách núi đá mềm. Đi sâu thêm để đến Alcove House – nơi bạn phải leo thang gỗ và bậc đá lên tới 140 feet để khám phá một “căn hộ tiền sử” với tầm nhìn choáng ngợp ra hẻm núi phủ thông.

shared via nytimes,